This post is also available in:
English
Czy pijąc wodę z plastiku spożywam też mikroskopijne cząsteczki samej butelki czy kubka, które mogą wnikać do organizmu? Skąd one pochodzą, jak powstają i czy są niebezpieczne? Czy plastik jest już wszędzie? Odpowiedzi na te oraz inne pytania znajdziesz w tym artykule. Zapraszam do lektury!
Czym jest mikroplastik?
Mikro plastik (MP) to mniejsze cząstki plastiku (tworzyw polimerowych), czyli sztucznego materiału, który został stworzony przez człowieka i nie występuje samoistnie w środowisku naturalnym.
Przeczytaj o 7 plastikowych faktach naszej epoki.
Plastik wytwarzany jest głównie z elementów przeróbki i destylacji ropy naftowej oraz gazu. Jest on tanim, lekkim, trwałym, wytrzymałym i odpornym na korozję surowcem, co czyni go bardzo popularnym i szeroko dostępnym. Niestety znacznie utrudnia to jego biodegradację, gdy już przestanie być użyteczny dla człowieka.
W jaki sposób powstaje?
Do tej pory większość tworzyw polimerowych, które wyprodukowaliśmy, nie uległa biodegradacji, lecz rozpada się na mniejsze cząsteczki. Proces ten nazywa się degradacją plastiku, na który największy wpływ mają następujące czynniki:
- Promieniowanie UV (foto degradacja) – na skutek aktywacji cząsteczek plastiku przez energię świetlną następuje zniszczenie wiązań chemicznych.
- Utlenianie (degradacja utleniająca) – rozpad cząsteczek tworzyw polimerowych pod wpływem tlenu. Większość polimerów reaguje z tlenem bardzo wolno.
- Temperatura – nawet relatywnie wysoka nie powoduje rozwiązania wiązań chemicznych w cząsteczkach plastików. Wpływa ona jednak na przyśpieszenie pozostałych procesów degradacji.
- Mikroorganizmy – prowadzą do rozkładu złożonych związków organicznych do prostych cząsteczek. Można rozróżnić biodegradację tlenową oraz beztlenową.
W skrócie: Wyrzucamy plastikowe wiaderko na plaży. Nie rozłoży się ono, lecz będzie rozpadać na mniejsze i mniejsze elementy. Jak długo będą się rozpadać i jak małe mogą być?
Jak małe mogą stać się plastikowe śmieci?
Zarówno bardzo duże jak i naprawdę małe, wręcz mikroskopijne. Ze względu na wielkość cząstek naukowcy stosują następujący podział plastikowych odpadków:
- Makroplastik – średnica od 2,5 do 100 cm.
- Mezoplastik – średnica od 0,1 do 2,5 cm. Można go zobaczyć nieuzbrojonym (gołym) okiem lub za pomocą mikroskopu optycznego.
- Mikroplastik – średnica od 0,001 mm (1 µm) do 1 mm. Aby go zobaczyć, należy posłużyć się mikroskopem optycznym lub elektronowym.
- Nanoplastik – cząsteczki o średnicy mniejszej niż 1 µm (0,001 mm). Do ich zobaczenia konieczne jest użycie mikroskopu elektronowego.
Skąd pochodzi mikroplastik?
Wyróżniamy dwa źródła pochodzenia mikro plastiku, ze względu na sposób powstania:
- Mikro plastik pierwotny – wyprodukowany jako małe cząsteczki. Są to: elementy kosmetyków (peeling), środków czystości, proszków do prania. Podając przykład – pralka podczas jednego cyklu prania może wytworzyć nawet ok. 1900 cząstek mikro plastiku!
- Mikro plastik wtórny – powstały na skutek rozpadu większych cząstek plastiku na mniejsze.
Czy mikro plastik jest już wszędzie?
Niestety, ale jest to bardzo prawdopodobne. Jest on obecny w morzach i oceanach, rzekach oraz akwenach wodnych. Badacze potwierdzili jego występowanie w wielu bardzo odległych od cywilizacji rejonach, takich jak Arktyka i Antarktyka. Został znaleziony w lodzie i śniegu pochodzących z tamtych miejsc. W mojej pracy magisterskiej zbadałem czy występuje on w śniegu w górach wysokich. Brzmi ciekawie? Jeśli tak, to tutaj znajdziesz więcej.
Dlaczego jest taki niebezpieczny?
Mikro plastik cechuje się wysokim stosunkiem pola powierzchni do objętości cząstki. Tak jak pęcherzyki płucne, które mają kluczową rolę w oddychaniu. Są bardzo małe, ale jest ich dużo i ich łączna powierzchnia oddechowa w naszym organizmie to ok. 140 m2. Tak cząstki mikroplastiku są małe, ale ich stosunkowa duża powierzchnia jest idealnym miejscem dla różnych związków i substancji chemicznych. Ze względu na dużą zdolność akumulacji (gromadzenia się) i sorpcji (pochłaniania) na mikro plastiku można znaleźć zarówno organiczne jak i nieorganiczne zanieczyszczenia. Małe rozmiary cząstek mikro plastiku pozwalają im na przenikanie przez błony komórkowe organizmów żywych. Praca układu wewnętrznego może zostać zaburzona przez zanieczyszczenia przeniesione przez mikro plastik oraz samą jego obecność.
Czekaj, czyli jak piję wodę z butelki, to mikro plastik już tam jest?
Niestety, prawdopodobnie tak. Szczególnie jeśli butelka była wystawiona wcześniej na działanie promieni słonecznych. Mikro plastik jest na tyle szeroko obecny wśród nas, że w tym momencie się go nie pozbędziemy. To wciąż temat stosunkowo mało poznany i zbadany. Choć w ostatnich latach ilość badań i publikacji na ten temat znacząco rośnie, wciąż pozostaje wiele pytań i niewiele odpowiedzi. Nie do końca wiadomo, jak reagują na niego ludzie, zwierzęta, hormony, narządy. Jaki skutek będzie miało posiadanie go w organizmie po kilku, kilkunastu, kilkudziesięciu latach. Wiele niewiadomych w tej kwestii wciąż pozostaje do odkrycia oraz jest ciągłym przedmiotem rozważań naukowców z całego świata.
Jaki scenariusz dla mikro plastiku widzisz dla naszej Planety? Czy uważasz, że może być on bardzo niebezpieczny, lub to kolejny szwindel ekologów?
Podziel się swoimi przemyśleniami w komentarzu poniżej.
